Cicero

Anna Livia Plurabelle

Anna Libia Plurabelle – James Joyce

O

Tell me all about

Anna Livia! I want to hear all

About Anna Livia. Well, you know Anna Livia? Yes, of course, we all know Anna Livia. Tell me all, tell me now. You’ll die when you hear. Well, you know, when the old chap went fut tand did what you know. Yes, I know, go on. Wash away and quit be dabbling. Tuck up your sleeves and loosen your talktapes. And don’t butt me – hike! – when you bend.

“Joyce legt het uit aan zijn mecenas Harriet Weaver in een brief van 7 maart 1924: ‘Het is een babbelende dialoog over de rivier heen van twee wasvrouwen die als de nacht valt een boom en een steen worden. De rivier heet Anna Liffey.’(…)” Aldus verklaren de vertalers in hun uitgebreide (en verhelderende!) nawoord.

Jaren geleden ben ik al eens voortijdig vastgelopen in de tweetalige uitgave van Joyce’s Finnegans Wake, met op de linker pagina’s de originele tekst en daarnaast de omzetting naar het Nederlands van het vertalers-duo Henkes en Bindervoet. Maar onlangs viel mijn oog op een kleine uitgave van een representatief hoofdstuk uit dit werk:

“Met dit hoofdstuk stond of viel voor Joyce het succes van Finnegans Wake als geheel. Het was de testcase, de showcase, de bloedproeve, het huzarenstukje, het pronkstuk, het paradepaardje. Hij was bereid om er alles op in te zetten en hij zei: het einde van Boek I, dit hoofdstuk, is iets, of ik ben een imbeciel in mijn beoordelingsvermogen van taal.’ En je kan veel over Joyce zeggen, maar dat was hij niet. ‘Het beweegt,’ dacht hij er zelf over, ‘it moves.’ Hij las het voor in de boekhandel van Sylvia Beach – op woensdag 2 november 1927…” (nawoord bij A.L.P. p.79) Dit hoofdstuk is een aantal keer als ‘voorpublicatie’ in druk verschenen. En nu dan dus ook op de Nederlandstalige markt als tweetalige ‘kennismaking’ met dit veelal onleesbaar geachte werk:

“Bijt de Maagd van Maria del Dame Vol Verwachting! Dus zei ze bij zichzelf ze zou een pian bedenken om de boel inns fein op tilt te zetten, de onruststookster, yukon het niet zo mal bedenken. Wat voor plan? Vertel het me gauja en winderush geen doubsjes om. Wat hab ze verdonneme nou gedean? Nou, ze linde een zaktas, een shamois postbaal, met zijn lampionnelicht in leentjebruik, van een van haar ruilzoons, Shaun de Postiljon, en toen vertrok ze en raadpleegde haar huispostilles, de vanoudse Erriffe Stichter, Casey’s Euclides en de uitstelkast der Mode en ze was tijdig gewassend om met de mascarete mee te gaan.”

Gewoon willekeurig een aantal regels overgetypt uit het verhaal (A.L.P. p.39; FW p.205). Je kunt het redelijk ‘volgen’, zeker als je dit in jezelf min of meer hardop leest, maar echt begrijpen doe je het niet. Zeker niet als je zo hele teksten voor de kiezen krijgt. Ik niet, in ieder geval! Ik kan de aandacht en concentratie niet vasthouden… Zelfs niet bij dit relatief korte hoofdstuk, en met de begeleidende verklaringen van de vertalers in hun nawoord.