Cicero

Augustus

John Williams – Augustus 

“De romans van John Williams (1922-1994) worden opnieuw uitgebracht en dit zorgt in Nederland en daarbuiten voor hoogstaand leesplezier. Na ‘Stoner’ (2012) en ‘Butcher’s Crossing’ (2013) was de heruitgave van ‘Augustus’ wederom een literaire sensatie. Williams schetst een intens en intiem portret van de grootste keizer die het Romeinse Rijk heeft gehad. Tegelijk brengt hij een tijdperk tot leven waarin Rome in een dynamiek van intriges en expansie een enorme sprong voorwaarts maakte. Het verhaal wordt door een hele reeks tijdgenoten verteld in brieven en (dag)boekfragmenten. Het knappe daarbij is dat Williams de verhaallijn naadloos door de diverse bijdragen heen loodst. Augustus was de beoogde opvolger van Julius Caesar, maar toen Caesar werd vermoord verkeerde het Romeinse Rijk in een staat van burgeroorlog. Met hulp van drie vrienden en snel wijs geworden weet de 19-jarige Augustus de machtsintriges te beteugelen en Rome op te stuwen naar grote hoogte. Maar Augustus’ succes heeft een tragische schaduwzijde, die Williams op een prachtige manier in de plot uitwerkt.” (Biblion recensie)

Eerder las ik Stoner en Butcher’s Crossing, en deze beide romans konden mij bekoren. Het lezen van deze derde (her-)uitgebrachte roman heb ik steeds uitgesteld, met name vanwege het onderwerp: de opkomst en (lange) carrière van de eerste Romeinse keizer en de politieke verwikkelingen gedurende zijn tijd. Over het onderwerp heb ik eerder gelezen zodat het verhaal mij min of meer bekend is.

John Williams kiest voor een originele benadering door zijn verhaal te construeren uit verschillende (quasi authentieke) bronnen, zodat er een fragmentarisch beeld ontstaat dat de lezer tot één doorlopend en samenhangend verhaal geacht wordt te smeden. Met deze opzet verwijst de auteur natuurlijk naar de manier waarop wij kennis vergaren over de oudheid, waarbij we uit gevonden fragmenten een totaalbeeld proberen te construeren. De ontbrekende informatie wordt op logisch-speculatieve wijze aangevuld.

Williams zegt zelf over zijn werkwijze:

“Men zegt dat een beroemde Latijnse geschiedschrijver ooit heeft verklaard dat hij Pompeius de slag van Pharsalia had laten winnen als dat voor een rake zinswending nodig was geweest. Hoewel ik mij een dergelijke vrijheid niet heb veroorloofd, zijn sommige feitelijke fouten in dit boek opzettelijk. Ik heb de volgorde van verscheidene gebeurtenissen aangepast; als ergens te weinig over bekend was, of als er onzekerheid over bestond, heb ik zelf iets verzonnen; en ik heb enkele personages die de geschiedenis niet heeft vermeld een identiteit gegeven.

(…)

Op een paar uitzonderingen na zijn de documenten waaruit deze roman bestaat mijn eigen verhaal (….) Als er waarheden in dit werk staan, dan zijn dat eerder fictieve dan historische waarheden. Lezers die het werk waarderen zoals het is bedoeld – als een product van de verbeelding – ben ik dankbaar.” (uit het nawoord bij de roman) 

Ik blijf met name dat laatste punt problematisch vinden. Hoe kan ik dit verhaal beschouwen als het product van de verbeelding van deze auteur als ik datzelfde verhaal reeds ken uit talloze andere bronnen? Slechts de manier waarop hij het verhaal vertelt (deels) en de details die hij naar eigen zeggen heeft bij-verzonnen om de levendigheid van het verhaal te versterken kunnen we op het conto van de auteur schrijven. Voor mij is Augustus niet meer dan een “historische roman”, een op historische feiten gebaseerd verhaal. Dat Williams zijn historische basismateriaal in een originele vorm heeft uitgewerkt tot een uiterst leesbaar en boeiend relaas staat daarbij wat mij betreft buiten kijf.