Cicero

Autobiografie Darwin

Charles Darwin - Autobiografie

Met De autobiografie van Charles Darwin sluit ik ‘mijn’ Darwinjaar af. Sinds het lezen van De reis van de Beagle en Het ontstaan van soorten ben ik helemaal idolaat van Darwin, als wetenschapper en als schrijver. Ik koos de autobiografie eigenlijk omdat ik de lijvige biografie door Desmond en Moore (Darwin, de biografie) met z’n duizend bladzijden echt ‘een brug te ver’ vond. Maar ik laat die biografie wel met enige spijt ‘links’ liggen, want de recensies liegen er niet om:

“Ongetwijfeld de beste biografie die ooit over Darwin is geschreven.” (Stephen Jay Gould, Nature)
“Darwin getuigt van groot literair vakmanschap.” (The Independent)
“Darwin is een rijk, onderhoudend en altijd overtuigend portret.” (The Observer)
“Een bijzonder informatief boek, meeslepend geschreven. Dit is zonder enige twijfel het definitieve boek over Darwins leven, zijn wetenschappelijke werk en de tijd waarin hij leefde.” (Financial Times)
“Zelden is het nauwe verband tussen het leven van een wetenschapper en zijn theorieën zo volledig en krachtig beschreven.” (The Sunday Times)
“Ik heb redelijk wat boeken over Darwin gelezen, maar geen een haalt het niveau van deze grootse, definitieve biografie.” (Ruth Rendell, The Sunday Times)

Als ik dit lees krijg ik er toch wel weer zin in. Maar goed, de autobiografie is ook erg onderhoudend.

“In zijn autobiografie, die in eerste instantie alleen voor zijn kinderen was bedoeld, schrijft Charles Darwin over zijn wetenschappelijke methodes, over zijn passie voor het verzamelen, over de nadelen van het hebben van een slecht geheugen en de voordelen van goed kunnen observeren en deduceren, over zijn visie op religie, over het ontstaan van zijn boeken, over natuurlijke selectie en de kwestie van aangeleerde versus aangeboren eigenschappen, over zijn liefde voor zijn familie en gezin, en over vele andere zaken.”

De autobiografie is vooral zo leesbaar omdat Darwin erg relativerend kan schrijven over eigen capaciteiten en resultaten. Daarvan zijn talloze voorbeelden te citeren, maar ik zal me er tot één beperken. Dat gaat over het ontstaan van zijn passie voor verzamelen:

“Hier volgt een bewijs van mijn enthousiasme: toen ik op een dag wat oude schors afscheurde, zag ik twee zeldzame kevers. Ik nam er een in elke hand, maar toen zag ik een derde van een nieuwe soort die ik niet wilde missen, zodat ik die uit mijn rechterhand in mijn mond stopte. Helaas spoot hij een of andere hevig bijtende vloeistof uit die zó op mijn tong brandde dat ik gedwongen was de kever uit te spugen, die ik daardoor kwijt was, evenals de derde. (...) Je zou kunnen zeggen dat een voorliefde voor het verzamelen van kevers een zekere indicatie is voor een toekomstig succesvol leven!” (p.55/56)

Het boekje staat vol van dit soort aangenaam relativerende teksten. Darwin heeft niets van een pedante wetenschapper, maar komt uit dit soort teksten naar voren als een uiterst aimabel man. En dat stemt dan voortreffelijk overeen met het beeld dat ik al van hem gekregen had bij het lezen van zowel De reis van de Beagle als van Het ontstaan van soorten.