Cicero

Bijbelboeken 1-5

De boeken van Mozes

Het Oude Testament bestaat uit 39 boeken die geschreven zijn in een tijdsbestek van ongeveer 1.000 jaar. Het handelt over alle denkbare aspecten van het leven en werd geschreven door vele mensen, van schaapherder zonder opleiding tot priesters en koningen toe. Het Oude Testament kent vier onderdelen:
1. De Wet (Genesis t/m Deuteronomium),
2. Geschiedenis (Jozua t/m Ester),
3. Poëzie (Job t/m Hooglied),
4. Profeten (Jesaja t/m Maleachi).

Ik lees de eerste 5 boeken (Pentateuch) van het Oude Testament, die tezamen De Wet (Thora) vormen, de grondslag van het Joodse geloof, en daarmee als de voornaamste heilige boeken van deze monotheïstische godsdienst gelden. Ze worden ook wel De vijf boeken van Mozes genoemd: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium.

De Thora beschrijft hoe volgens het jodendom de wereld en de mensheid zijn ontstaan (de schepping door God, beschreven in het boek Genesis) en hoe de mensheid zich in de eerste tijd daarna ontwikkelde (de zondvloed, de verspreiding na de torenbouw in Babel, e.d.), alsmede de vroegste geschiedenis van de Israëlieten, de voorlopers van de Joden.

De Thora is om twee redenen voor het (religieuze) jodendom van zeer groot belang.
Enerzijds omdat erin verteld wordt dat God een verbond met drie personen heeft gesloten: Abraham, zijn zoon Isaak, en kleinzoon Jakob, die als de aartsvaders zijn gaan fungeren van de Israëlieten, die vanwege dit verbond Gods uitverkoren volk zijn met een eigen door God aangewezen land, het Land van Israël. Dit verbond werd later bekrachtigd toen de Israëlieten onder leiding van Mozes uit Egypte naar Kanaän (het ‘Beloofde Land’) trokken (de uittocht uit Egypte, beschreven in het boek Exodus). In de tussenliggende Sinaïwoestijn sloot God namelijk het hierboven vermelde verbond ook nog eens met de Israëlieten zelf waarbij Mozes als tussenpersoon optrad.
Anderzijds heeft God - ook weer door middel van Mozes - in de Sinaïwoestijn zijn wet (een samenstel van morele en rituele voorschriften) aan de Israëlieten bekendgemaakt en hen opgedragen deze stipt na te leven (met als belangrijkste onderdeel de Tien Geboden). Deze voorschriften vormen het hoofdonderwerp van het boek Leviticus.

Aan het einde van het vierde boek (Numeri), dat voornamelijk ingaat op de inventarisatie en (taak-)verdeling van het Joodse volk, staan de Israëlieten – na veertig jaar door de woestijn gezworven te hebben - op het punt om het Beloofde Land binnen te gaan. De beginverzen van Deuteronomium 1:1-5 kondigen een rede van Mozes aan, die hij op dit markante punt in de geschiedenis van de Israëlieten hield. Deuteronomium is daarom de afscheidsrede van Mozes, die hij hield vlak voor zijn dood. Zelf zou hij het Beloofde land niet betreden, vanwege een straf die God eerder over hem had uitgesproken. (Bron: Wikipedia)

Hoewel het Oude Testament nauw verbonden is aan het Joodse geloof, geldt het toch ook als basis voor het Christelijk geloof, en heeft het de christelijke (westerse) cultuur diepgaand beïnvloed. De verhalen zijn een deel van het christelijk erfgoed geworden, en de eerste vertalingen van de bijbel in de verschillende ‘volkstalen’ zijn van grote invloed geweest op nationale eenwording en ontwikkeling. Zo geldt nog steeds de Statenvertaling van de bijbel als een van de grote cultuurmomenten in Nederland. Mijn bijbeluitgave is een tweetalige, van zowel de historische Statenvertaling als de ‘Nieuwe Bijbelvertaling’. Omdat ze in kolommen naast elkaar staan gedrukt, kan ik desgewenst op elk moment moeiteloos van de ene naar de andere overschakelen. Dat vind ik echt een pluspunt…

Wat minder enthousiast ben ik over de ‘redactie’ van het geheel. Het is inmiddels wel duidelijk dat niet Mozes zelf de auteur van deze boeken geweest is. De verschillende teksten stammen uit verschillende tijden, die in de zevende eeuw v.C. in een soort ‘eindredactie’ zijn samengevoegd. Dat is merkbaar aan de stijlverschillen, maar ook – en dat vind ik ernstiger – aan de vele overlappingen. Sommige zaken worden tot wel 4-5 keer herhaald. Dat het daarbij met name om ge- en verboden gaat, en om rituele voorschriften kan natuurlijk een functie gehad hebben. Door herhaling worden deze ‘wetten’ er bij de lezer/luisteraar als het ware ingeslepen. Voor mij als moderne lezer oogt het echter hoogst vermoeiend. Wat mij betreft hadden juist de verhalende stukken wat uitgebreider mogen zijn.

Ondanks alles – en misschien zelfs tegen mijn verwachting in – werkt deze oeroude tekst in zekere zin verslavend. Hoe traag de handeling ook verloopt, toch wil ik weten hoe het verder gaat. De grote lijnen kende ik min of meer wel, en ook veel van de beschreven episodes roepen herinneringen op. Dat wordt waarschijnlijk minder in het volgende cluster boeken (‘Geschiedenis’), waar ik nu al met een schuin oog naar uitkijk…