Cicero

Bloomsday

Bloomsday – Kees Tamboer (editeur Nederlandse uitgave)

“Op donderdag 16 juni 1904 werd James Joyce verliefd op Nora Barnacle, zijn latere vrouw. Het is ook een van de belangrijkste data uit de wereldliteratuur, en 16 juni is in Dublin een jaarlijks terugkerend evenement: op die dag in 1904 zwerven de hoofdpersonen uit Joyce's meesterwerk 'Ulysses', Leopold Bloom en Stephen Dedalus, door de Ierse hoofdstad en pleegt Molly, Blooms vrouw, in hun huis in Eccles Street overspel met haar impressario. Dit boek is een uitstekende gids voor wie de plaatsen van handeling uit 'Ulysses' zelf wil bezoeken; in 18 hoofdstukken, corresponderend met de hoofdstukken uit het boek, wordt de lezer 'rondgeleid', waarbij steeds duidelijk wordt aangegeven welke adressen nog steeds bestaan. In een apart hoofdstuk worden ook de 18 adressen beschreven waar Joyce zelf heeft gewoond. Behalve als gids voor een bezoek aan het Dublin van Joyce is dit boek ook een voortreffelijke inleiding op het vaak als moeilijk bestempelde 'Ulysses'. Geillustreerd met 20 plattegronden en 28 foto's. Bevat personen- en zakenregister, alsmede een register op straatnamen.” (recensie Willem Verhulst)

Deze uitgave – “Gids door Dublin en Ulysses van James Joyce” - is van 2004, dus exact 100 jaar na het jaar waarin de roman zich afspeelt. Niet zo verwonderlijk, want dit honderdjarig jubileum werd op grote schaal herdacht. De ‘gids’ is gebaseerd op de Engelse uitgave van Frank Delany, James Joyce’s Odyssey, a guide to the Dublin of Ulysses (London, 1981).

“In Earl Street North, op de hoek van O’Connell Street, staat sinds Bloomsday 1990 een geschenk van de winkeliersvereniging aan de stad. Joyce staat er in brons, essenstok in de hand, hoed scheef op het hoofd, schuin naar boven te kijken. Hij tuurt langs De Spijker en het hoofdpostkantoor aan de overkant naar Prince’s Street North, een doodlopend zijstraatje van O’Connell Street. Daar liep op donderdag 16 juni 1904 Leopold Bloom rond het middaguur het krantengebouw binnen van de Freeman’s Journalen de Evening Telegraph, twee van de zeven dagbladen die Dublin toen kende.” (p.56)

Dit soort informatie verbindt het oude met het nieuwe Dublin, en leidt de moderne lezer tegelijkertijd door Dublin zowel als door de roman Ulysses. Dat dit mogelijk is komt door de nauwgezetheid waarmee Joyce zijn roman gecomponeerd heeft. Zo nauwkeurig beschrijft hij de stad, dat er wel gezegd is dat, als Dublin door een ramp ooit verwoest zou worden, de stad herbouwd zou kunnen worden aan de hand van Ulysses.

In hoofdstuk 10 komen “meer dan 50 hoofd- en bijfiguren elkaar in Dublin op straat tegen. Alles gebeurt tegelijk, in één uur. Alsof Joyce de zuil van admiraal Nelson heeft beklommen en van bovenaf zijn blik heen en weer laat schieten over het labyrint van straten, kades, pleinen en stegen van de stad. Wat hij ziet beschrijft hij in negentien fragmenten, maar nooit concentreert hij zich op één handeling of één ontmoeting tegelijk. Telkens onderbreekt hij het scenario even om, in een flits, te vertellen wat op datzelfde ogenblik elders in de stad gebeurt, soms om de hoek, soms kilometers verderop. Het experiment om de gelijktijdigheid van gebeurtenissen literair vorm te geven is nooit zo tot in de perfectie uitgevoerd. (p.72)

Deze gids is daarmee evenzo een leeswijzer door de roman als een gids door de stad, die je wijst op speciale plaatsen en hun relatie tot Ulysses. Zoals de apotheek Sweeny’s op Lincoln Place, die vandaag de dag nog steeds bestaat. Nu echter omgetoverd tot een klein particulier Joyce-museum waar, naast de geïnspireerde verhalen van de huidige eigenaar/uitbater,  alleen nog  de uit de roman bekende citroenzeep verkocht wordt. Deze gids is een aanrader voor iedereen die van Joyce en Dublin houdt!