Cicero

Butcher's Crossing

John Williams - Butcher's Crossing

“Een roman over het verlangen naar een intens leven, en het verlies van onschuld; een verhaal dat diep graaft in de menselijke ziel. Amerika, 1870. De jonge Will Andrews stopt met zijn opleiding aan Harvard en trekt westwaarts op zoek naar avontuur, naar het echte Amerika. Als hij na een lange reis aankomt in het van god en iedereen verlaten dorp Butchers Crossing in Kansas neemt Andrews een ingrijpend besluit: hij gaat mee op wat een van de laatste grote jachten op de bizon zal zijn, een dier dat vrijwel uitgeroeid is door de handel in huiden.
De ervaren jager Miller leidt de expeditie naar een kudde van duizenden bizons in een verborgen vallei. Terwijl Miller als een bezetene in de weer is om elke nog levende bizon te doden, worden de mannen in het nauw gedreven door de snel invallende winter en leert Andrews meer van zijn land dan hij ooit had kunnen voorzien. Elk aspect van Andrews beproeving, van de langdurige paard ritten over de verlaten prairie en het verbeten villen van de vele bizons tot de harde overlevingsstrijd in de ruige natuur, is beschreven in de onwaarschijnlijk mooie, sobere en heldere stijl van John Williams.
Net als zijn succesroman Stoner straalt Butcher’s Crossing, zoals The Times schreef, `een veerkrachtig soort optimisme uit over ons vermogen om iets van waarde te redden uit de onmogelijke omstandigheden van het menselijk leven.’
John Williams (1922-1994) wordt momenteel wereldwijd herontdekt als schrijver van een uniek en hartverscheurend oeuvre. Alleen al in Nederland werden er van Stoner bijna 200.000 exemplaren verkocht. Met Butcher’s Crossing laat Williams opnieuw zien dat zijn oeuvre van groot belang is voor de literatuur.” (promotietekst)

Ik ben nogal huiverig om een tweede boek te lezen van een schrijver waarvan het eerste mij goed bekomen is. Meestal valt de opvolger (mij) zwaar tegen. Butcher’s Crossing is een uitzondering op die regel. Vanaf de eerste bladzijde werd ik het verhaal in getrokken en lange tijd bleef ik onafgebroken geboeid doorlezen. Het uiterst trage tempo waarin het verhaal zich ontwikkeld, gekoppeld aan Williams’ sobere en heldere stijl werkt hypnotiserend op de lezer. Zijn beschrijvingen zijn bovendien zeer beeldend:

“Na de tocht van de eerste dag was het land minder vlak geworden. Het golfde vriendelijk voor ze uit, en ze trokken door ondiepe dalen en over vlakke heuvels, alsof ze kleine stukjes hout waren die op een reusachtige zee waren uitgestrooid.” (p.63)

Ik betrap mezelf erop dat ik moeiteloos meega in deze wisseling van perspectief, alsof ik naar een film zit te kijken: al een hele tijd volgen wij de ruiters op gelijke hoogte, vanaf de grond, en nu ineens tilt de regisseur ons de lucht in voor een vogelperspectief. Dit is maar één voorbeeld, maar het hele boek door zie ik het beschrevene bijna visueel voor me. Ik vind dit een uiterst knappe prestatie van de schrijver.

Pas op het laatst, bij de terugkeer van het groepje jagers (of wat daar van over is) in het dorpje Butcher’s Crossing, zakt het verhaal wat in. De uiteindelijke afwikkeling doet enigszins geforceerd aan.

Butcher’s Crossing vertoont duidelijke parallellen met Moby Dick van Herman Melville. Even bezeten als kapitein Ahab op zijn walvis jaagt, en daarbij alle realiteitszin verliest, gaat de jager Miller te ver in zijn drift om alle bizons in de vallei uit te roeien, als betrof het een persoonlijke afrekening. En ook hier zijn de gevolgen dramatisch. Net als Melville voert Williams zijn tragedie naar een onafwendbare climax. Alleen had Williams van Melville kunnen leren dat je het daarbij moet laten, dat alles wat erna komt overbodig is, teveel… Dat doet wat mij betreft overigens weinig af aan de onmiskenbare kwaliteit van John Williams’ roman. Het is een zegen dat deze schrijver na 60 jaar is herontdekt en uitgegeven. Ook hierbij dringt zich de overeenkomst op met Melville, wiens hoofdwerk na verschijnen bijna direct in de vergetelheid raakte, en pas vele jaren later herkend werd als literair meesterwerk.