Cicero

Calamiteitenleer voor gevorderden

Calamiteitenleer voor gevorderden – Marisha Pessl

“In Calamiteitenleer voor gevorderden combineert Pessl de spanning van Hitchcock met de literaire kwaliteiten van Donna Tartt. Ze doet dat met een intelligentie en spitsvondigheid die geheel de hare zijn. (…) Calamiteitenleer voor gevorderden is een fascinerend verhaal waarin de beproevingen van een postmoderne opvoeding en een moordmysterie centraal staan. De achttienjarige Blue van Meer voert het woord, en we worden meegezogen in een duizelingwekkend verhaal over de dood en vlinders, vrouwen, zwerftochten, de Amerikaanse McCulture, hoogtepunten uit de westerse literatuur, politiek radicalisme en kalverliefdes. Blues ironische en aangrijpende relaas, gestructureerd als een syllabus voor een collegereeks over de Grote Werken uit de Literatuur, toont ons hoe mensen van alle leeftijden altijd proberen aansluiting bij anderen te vinden, hoe fantasie ons in tijden van chaos en verbijstering tot steun kan zijn, en de bevrijdende werking die uit kan gaan van het duisterste geheim.” (Uitgeverstekst)

Ik las dit boek een aantal jaren geleden, en was er indertijd niet echt van onder de indruk. Een langdradige Amerikaanse ‘highschool roman’, doorspekt met interessant aandoende boektitels en overgoten met een saus van flauwe humor. Zo ongeveer moet mijn oordeel geluid hebben. Alleen het “Afsluitend tentamen”, helemaal achterin het boek, vond ik een geniale zet van de auteur. Hierin wordt de lezer nog eens grondig ondervraagd naar de zin en inhoud van dit lijvige verhaal. Voor mij indertijd een ‘eyeopener’: deze roman had blijkbaar meer te bieden dan ik er met mijn oppervlakkige lezing had uitgehaald! Hier word ik, die de schrijver de maat dacht te kunnen nemen, zelf ter verantwoording geroepen: laat maar zien wat je ervan begrepen hebt! Dit originele einde van de roman is mij altijd bijgebleven. Het is de enige reden dat ik het boek nog steeds in bezit heb.

Van het verhaal zelf heb ik inmiddels geen flauw benul meer, dus besluit ik het nog maar eens te lezen. Dat bevalt een stuk beter dan de eerste keer. Bij tijden is het inderdaad langdradig, maar vaak is het ook echt spannend! Mooie zinnen, originele vergelijkingen, onverwachte plotwendingen, ‘cliffhangers’ aan het slot van (bijna) elk hoofdstuk die maken dat je door wilt lezen, het veelvuldig refereren aan zowel fictie als non-fictie literatuur… Af en toe is het allemaal wat ‘overdone’, maar het geeft deze roman zeker een extra charme.

De enige kritiek die wat mij betreft blijft staan is het feit dat de auteur regelmatig ellenlange uitweidingen invoegt. Achteraf blijken die uitweidingen informatie te bevatten die nodig is om de uiteindelijke ‘plot’ van het verhaal te kunnen begrijpen, maar ze halen wel alle vaart uit de roman. Als zodanig zijn en blijven het dissonanten, naar mijn mening.

De slotzin daarentegen is ontegenzeglijk poëtisch is zijn dubbele functie van zowel ‘afsluiting’ als ‘open einde’:

“Toen we boven aan de trap bij de Volvo waren, bij de bomen die langs de weg stonden, zachtjes deinend – het waren tenslotte slechts figuranten die de aandacht niet van de hoofdrolspelers mochten afleiden – had geen enkele druppel me geraakt.”

Een prachtig slotakkoord van een originele roman!