Cicero

De Kozakkentuin

De Kozakkentuin – Jan Brokken

“In 1849 werd schrijver Dostojevski als lid van een groep ‘revolutionairen’ in Sint-Petersburg ter dood veroordeeld. Op de valreep kwam het bericht dat de executie niet doorging. Dostojevski werd als dwangarbeider naar Siberië gestuurd. De jonge, adellijke Alexander von Wrangel ziet de auteur voor het eerst als die al voor het vuurpeloton staat. Later leert hij hem kennen als hij zelf in Siberië officier van justitie is. Het leidt tot een hechte vriendschap die zijn gelukkigste periode kent in de tijd die ze doorbrengen in een buitenverblijf genaamd De Kozakkentuin. Door de ogen van ik-verteller Alexander krijgt de lezer een beeld van die vriendschap, de onmogelijke liefdesrelaties die beiden hebben, de wanhoop van Dostojevski over zijn verbanning, zijn pogingen gerehabiliteerd te worden, het ontstaan van enkele van zijn werken en het Rusland van de jaren 1850-1875. Brokken (1949), auteur van talrijke romans, reisboeken en literaire non-fictiewerken, schreef opnieuw een kleurrijk, meeslepend en grondig gedocumenteerd boek dat zich het best laat omschrijven als documentaire roman.” (NBD/Biblion recensie)

Eerder al las ik De vergelding van deze auteur, die gespecialiseerd blijkt te zijn in het schrijven van ‘documentaire romans’ die gebaseerd zijn op uitgebreid en gedegen bronnenonderzoek. Dat geldt zeker ook voor De Kozakkentuin, getuige zijn ‘verantwoording’ bij deze ‘roman’. Brokken is echt in de huid van zijn verteller Alexander von Wrangel gekropen, en doet zijn verhaal consequent vanuit diens perspectief. Dat komt op mij behoorlijk ‘levensecht’ over, terwijl ik eigenlijk helemaal niet houd van dit soort constructies.

Als ik het boek uit heb blijf ik toch zitten met de vraag wat ik hiermee aan moet. Wat gaat mij het feitelijk aan wat een tijdgenoot dacht over- en beleefde met Dostojevski… Het voornaamste effect op mij is dat ik nu wellicht toch echt eens de Aantekeningen uit het dodenhuis ga lezen, Dostojevski’s beschrijving van zijn jaren in het Siberische strafkamp.