Cicero

De nieuwe tsaar

De nieuwe tsaar – Steven Lee Myers

“Steven Lee Myers is correspondent voor de New York Times in Moskou. Hij schreef de eerste complete biografie van Vladimir Poetin, die al vijftien jaar lang Rusland regeert. Myers beschrijft de jeugd van Poetin en diens tijd in de KGB. Vervolgens de carrière van Poetin in de lokale politiek in Sint Petersburg. Eind 1999 benoemt Boris Jeltsin Poetin (tot diens eigen verrassing) tot opvolger. Sinds die tijd regeert Poetin Rusland met harde hand. Myers beschrijft de strijd tegen de oligarchen, de Tsjetsjeense oorlogen, het steeds verder inperken van de democratie en persvrijheid en de steeds agressievere buitenlandse politiek van Rusland. Volgens Myers heeft Poetins politiek tot doel van Rusland weer een grootmacht te maken. Democratische en westerse waarden verdwijnen daarbij steeds verder naar de achtergrond. (…) Een indrukwekkend en genuanceerd portret van Poetin dat leest als een thriller. Een belangrijk en actueel boek. Met notenapparaat, fotokatern en literatuurlijst.” (NBD/Biblion recensie) 

De nieuwe tsaar is een lijvige biografie van Vladimir Poetin, 600 dichtbedrukte bladzijden lang. Voor mij had het iets minder gedetailleerd en wat compacter gemogen. Ik heb wel het idee dat Myers in al die gedetailleerdheid probeert om een objectief beeld te schetsen van de politieke ontwikkelingen in Rusland na het uiteenvallen van de Sovjet Unie, en van de rol die met name Poetin daarin speelt gedurende de afgelopen decennia. Die rol komt er – grofweg gesproken – op neer Rusland weer als wereldmacht op de kaart te zetten. Het afbrokkeling van de Sovjet Unie heeft diepe wonden geslagen, zowel politiek als economisch gezien. Volgens Myers is Poetin zich steeds meer gaan identificeren met Rusland, en Rusland met Poetin. Zo wordt de Russische (buitenland-) politiek steeds meer de persoonlijke politiek van haar leider. Myers’ biografie volgt Poetin tot in het voorjaar van 2015 (zo komt bijvoorbeeld ook de ramp met de MH 17 vrij uitgebreid ter sprake), en maakt dan de balans op:

“Voor Poetin was het persoonlijke politiek geworden. De pragmatische aanpak van zijn eerste twee ambtsperioden als president was al lang geleden ten einde gekomen, maar de politieke onrust in Oekraïne betekende een fundamentele breuk in de koers die hij had gevolgd sinds Jeltsin hem bij de dageraad van het nieuwe millennium zo onverwacht het presidentschap had toegespeeld. In de veertien jaar dat hij nu aan de macht was, had hij zich gericht op het herstel van Ruslands positie onder de wereldmachten, door het land te integreren in de wereldwijde economie, door te profiteren van de financiële instellingen van de vrije markt – banken, aandelenbeurzen, handelshuizen – en daar zoveel mogelijk gebruik van te maken ten bate van de magnaten die in zijn naaste omgeving verkeerden natuurlijk, maar ook ten bate van de Russen in het algemeen. Van nu af aan zou hij de macht van Rusland doen gelden met of zonder erkenning van het Westen. De ‘universele’ waarden van het Westen, zoals democratie en rechtstaat, zou hij voortaan mijden, als zijnde vreemd aan Rusland, als waarden die niet bedoeld waren om Rusland er deel aan te laten hebben, maar om Rusland er aan te onderwerpen.” (p.541)

Alles bij elkaar vind ik dit een heldere duiding van de plaats en rol van Poetin (lees ook: Rusland) op het wereldtoneel.