Cicero

De pest

De pest – Albert Camus

“De Algerijnse stad Oran wordt getroffen door een pestepidemie en dokter Rieux vertelt in deze bekendste roman van de Franse schrijver (1913-1960) niet alleen over de ziekte maar vooral over de sociale gevolgen voor bevolking, die in een stad in quarantaine komt te leven. Het samen ondergaan van de vreselijke ziekte leidt tot het soort verbroedering die men ook in oorlogstijd waarneemt. Verlangen naar onbereikbare geliefden, gedeelde angst voor de ziekte enerzijds, diepgaande gedachtewisselingen over de inhoud van het leven en het misschien snel naderen van de dood anderzijds vormen de achtergrond van een totaal verstoord dagelijks leven. Camus slaagde erin begrippen als opsluiting, bevrijding, liefde en dood tot een diepe belevenis samen te smeden. Dit meesterwerk uit 1947 geldt nog steeds als een 'must' voor literatuurminnaars.” (recensie bol.com)

Ik herlees de pest in mijn ‘boekenkast-editie’ uit 1974, en sta versteld van de actualiteit ervan:

“Het is een feit, dat de mensheid door gesels wordt bezocht en toch valt het moeilijk eraan te geloven, als een daarvan ons zelf treft. Er zijn in de wereld evenveel pestepidemieën als oorlogen voorgekomen. Toch zijn de mensen nog altijd even weinig voorbereid op pest als op oorlog.” (De pest, p.31)

De maatregelen van overheidswege in reactie op het uitbreken van de epidemie in de beschreven Algerijnse stad van 1947 geven een vrij realistische weergave van de afkondiging van de 21^ste eeuwse reactie op het opduiken van het onbekende ‘corona-virus’:

“De aanhef van de proclamatie vermeldde namelijk, dat zich in de gemeente Oran enige gevallen hadden voorgedaan van een kwaadaardige koorts, waarvan de besmettelijkheid nog niet vaststond. Deze gevallen waren niet karakteristiek genoeg om werkelijk verontrustend te zijn en de bevolking zou zonder twijfel haar koelbloedigheid weten te bewaren. Desniettemin vond de prefectuur het gewenst enige maatregelen te treffen, aan een overmaat aan voorzichtigheid die men zeker zou billijken. Op de juiste wijze begrepen en toegepast, zouden deze maatregelen ieder gevaar voor een epidemie opheffen. Dientengevolge betwijfelde de prefect geen ogenblik of zijn onderhorigen zouden hun volle medewerking willen verlenen bij zijn persoonlijk streven.” (p.42)

Dit heeft veel weg van een ‘intelligente lockdown avant la lettre’…

De pest trekt zich van al deze maatregelen echter weinig aan. Een doeltreffend medicijn tegen de ziekte is er niet, zodat er niets anders overblijft dan het afkondigen van steeds stringentere quarantainemaatregelen. Men moddert voort. Van ‘bestrijding’ van het virus kan geen sprake zijn, men is druk met het zo goed mogelijk reguleren van de gevolgen. Als het virus uiteindelijk min of meer is uitgeraasd en uiteindelijk uit het straatbeeld verdwijnt, viert men dit als een bevrijding, en probeert men zo goed mogelijk het ‘gewone’ leven weer op te pakken. In afwachting van een volgende uitbraak wellicht… 

De pest is op zichzelf al een redelijk beklemmend boek, al vind ik dit zeker niet Camus’ beste. Door de actualiteit krijgt het verhaal nu nog een extra, behoorlijk realistische, lading.