Cicero

De zaak Beukenoot

De zaak Beukenoot – Marianne Philips

“Het Boekenweekgeschenk van 1950 heette De zaak Beukenoot. Verschillende schrijvers hadden anoniem een verhaal ingezonden, en bij publicatie was het aan de lezers om uit de lijst met namen achter in het boekje de juiste auteur te kiezen. Slechts enkele inzenders raadden het goed: de auteur was niet WF Hermans, niet Johan Fabricius, maar Marianne Philips.

In De zaak Beukenootvolgen we de hoofdpersoon Noldus Beukenoot, die de kost verdient met het maken van schilderijtjes die hij langs de deuren verkoopt. Op een natte novembermorgen ontmoet hij bij toeval zijn jeugdvriendin Jopie. In ruil voor een schilderij overhandigt ze hem meer geld dan hij in tijden heeft gezien. Als hij die avond na een aantal glazen cognac huiswaarts keert, komt hij langs een etalage met daarin, zou het, Jopie? Wat er daarna gebeurt, herinnert hij zich amper, maar door de aanklager wordt hij beticht van diefstal met braak. Het vonnis: tien maanden celstraf. Noldus kan zichzelf niet verdedigen; hoe leg je uit dat je beschonken was en de etalagepop aanzag voor een voormalige geliefde?
Met De zaak Beukenoot doet Marianne Philips een literaire aanval op de rechtsongelijkheid in de Nederlandse rechtspraak, en deze frisse, psychologische novelle blijkt na meer dan vijftig jaar nog altijd actueel.” (uitgeverstekst) 

Ik heb geen idee waarom dit Boekenweekgeschenk van 1950 is heruitgegeven, maar de omschrijving (zie boven) vond ik intrigerend genoeg om het te kopen en te lezen. Het verhaal begint veelbelovend:

“Dit is de ware geschiedenis van Arnoldus Beukenoot, geboren te Amsterdam, 18 maart 1906.

Al dadelijk moet worden gezegd dat hij na zijn arrestatie niet in staat was deze dtum op te geven, hetgeen een slechte indruk makte. Een staatsburger behoort te weten op welke dag hij volgens de registers de hem toegevallen plaats in de samenleving heeft ingenomen. Het verraadt een zekere minachting voor de openbare orde, indien men meent het zonder geboortedatum te kunnen stellen. Maar hieraan had Noldus nooit gedacht.”

Volgt het verhaal van zijn ‘misdraging’, arrestatie, proces en gevangenschap. Dat schijnt een mix te zijn van ervaringen van al dan niet naaste kennissen van de auteur. Met deze novelle geeft zij cynisch commentaar op de werking van het Nederlandse justitiële systeem, dat uit haar verhaal inderdaad sterke trekjes vertoont van klassenjustitie. Het sarcastische besluit getuigt van de grote (emotionele) betrokkenheid van de auteur met ‘de zaak’:

“Dit is de waarheid en niets dan de waarheid omtrent de zaak Beukenoot en hen die erbij betrokken waren. God zij ons allen genadig.” 

Al met al een uiterst lezenswaardig boekje. Wellicht moet het systeem van anonieme inzending van teksten waaruit dan het Boekenweekgeschenk wordt gekozen weer eens worden heringevoerd…