Cicero

Don Quichot

Don Quichot – Miguel de Cervantes Saavedra

Werkloze lezer, zonder erewoord zult ge van me geloven dat ik dit boek, als kind van mijn inzicht, graag had gemaakt tot het mooiste, fierste en verstandigste dat men zich denken kan. Maar de natuurwet die zegt dat alles zijns gelijke voortbrengt kon ik niet breken.

Zo begint Cervantes het voorwoord van zijn boek, brutaal en met zelfspot, maar ook meteen een hoofdthema van het boek aanduidend: de kloof tussen mooie droom en harde praktijk. Het boek is een van de eerste geschreven romans in een moderne Europese taal (1605). Het vertelt de komische reisavonturen van een oude edelman die denkt dat hij een dolende ridder is. Deze hoofdpersoon, Don Quichot, is het stereotype van de idealist, een dwaze held die zich met zijn goede bedoelingen maar onpraktische daden min of meer belachelijk maakt. (Wikipedia)

Zonder iets te willen afdoen aan de grote verdiensten van deze beroemde roman, moet ik toch bekennen dat ik die niet tot mijn favoriete boeken reken. Het is mij net allemaal wat te ‘boertig’ qua humor, en wat te langdradig in zijn uitwerking.

“In een plaatsje in La Mancha, waarvan de naam mij niet te binnen wil schieten, leefde niet lang geleden zo’n edelman met een lans in zijn wapenrek, een antiek leren schild, een magere knol en een hazewind. Driekwart van de opbrengsten van zijn land werd opgeslokt door een dagelijkse stoofpot van helaas wat meer rund- dan schapenvlees, ’s avonds meestal een gehakt prutje, hond in de pot op zaterdag, linzen op vrijdag, en een enkel duifje toe op zondag. De rest ging op aan een zwartlakense kiel en een fluwelen broek met bijpassend schoeisel voor de feestdagen, en door de week hulde hij zich in zijn gewone goed van het fijnste grijze laken. (…) Men moet weten dat de bewuste edelman zich de ogenblikken dat hij niets deed – en dat waren de meeste van het jaar – met zoveel liefde en plezier wijdde aan het lezen van ridderromans, dat hij bijna helemaal de beoefening van de jacht vergat en zelfs het beheer van zijn have; zijn belangstelling of dwaasheid op dit punt ging zover, dat hij hele lappen zaailand verkocht voor nieuwe ridderromans (…). Kortom, hij ging zo op in zijn lectuur, dat hij alle avonden en nachten van zonsonder- tot zonsopgang doorbracht met lezen; en van het weinige slapen en vele lezen droogden zijn hersens zo uit, dat hij zijn verstand verloor. Zijn brein vulde zich met alles wat hij in zijn boeken las, zowel met betoveringen als twisten, veldslagen, tweegevechten, verwondingen, galanterieën, minnekozerijen, tegenslagen en de onwaarschijnlijkste onzin; en zijn verbeelding werd zo geprikkeld, dat hij dat hele stelsel wonderlijke spinsels als waar ging beschouwen en er voor hem niets waarders op de wereld bestond. (…) Hoe dan ook, toen zijn verstand de genadestoot eenmaal had gehad, kwam hij op de vreemdste gedachte die enig gek ter wereld ooit heeft gehad, en dat was dat het hem gepast en gewenst leek, zowel ter verhoging van zijn eigen roem als ten dienste van zijn land, dolend ridder te worden en met zijn wapens en paard over de hele wereld te trekken om avonturen te zoeken en al het andere te doen waarvan hij had gelezen dat dolende ridders het doen (…).” (Hoofdstuk 1, p.25-30)

Dat is qua stijl natuurlijk fenomenaal voor een vroeg-zeventiende-eeuwse roman! Helaas is het vervolg wat minder beknopt, zodat dit bijna 600 bladzijden tellende geschrift mij niet altijd weet te boeien…

 ---

Aansluitend op mijn (hernieuwde) lectuur van Don Quichot bekijk ik de verfilming van dit werk in de zestiger jaren van de vorige eeuw door Orson Welles. Die heeft het boek op zijn eigen manier geïnterpreteerd en verfilmd. Zijn Don Quixotte (onvoltooid) zet de personages Don Quichot en Sancho Panza als ‘levende anachronismen’ over naar het moderne Spanje. Dat is (vind ik) op zich een zeer geslaagde vondst, omdat we zo beter zicht krijgen op hoe gedateerd en wezensvreemd deze personages ook in Cervantes’ tijd al moeten hebben aangevoeld. Buiten dat vind ik ook deze verfilming van het verhaal niet bijster spannend… 

In mijn collectie vind ik ook een televisiebewerking van Don Quichot, uit 1991, met Fernando Rey in de rol van de dolende ridder. Opmerkelijk is dat deze zelfde Rey de ridder ook speelde in Orson Welles’ Don Quixotte. De televisieserie is ruim 5 uur lang, en schijnt de verhaalde avonturen vrij ‘letterlijk’ te volgen. Ik ben benieuwd…