Cicero

Geschiedenis van een tocht

Geschiedenis van een tocht – Hans Keller

“De auteur was regisseur, voor de NOS, van een televisiefilm over een reis naar Santiago de Compostela in Spanje, een oeroud pelgrimsoord van de christenheid. Hij maakte de tocht o.a. met Cees Nooteboom die daarvoor overkwam uit Californië en die ook de inleiding schreef. Deze reisnovelle kan iedereen boeien die het onderwerp ter harte gaat. Verwijzingen naar en herinneringen aan gebeurtenissen uit de jeugd, citaten van andere schrijvers, plus historische beschouwingen over de plaatsen waar men langs komt, dit alles maakt het boekje tot een aangename lectuur, ontspannend en instructief tegelijk. De schelp van Sint Jacob staat duidelijk tegen een oranje fond op de omslag afgebeeld.” (Biblion recensie)

Eerder heb ik al andere literatuur gelezen, en films bekeken, die als onderwerp de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela behandelen. In dat kader bezien is dit kleine boekje van amper 100 bladzijden een ware verademing. Het boekje wordt gepresenteerd als ‘reisnovelle’; in mijn ogen is het een ‘essay’ in zijn meest oorspronkelijke betekenis: de auteur ‘beproeft’ een aantal aspecten van het fenomeen pelgrimstocht, en van verschillende plaatsen op de route. Vooraf lijkt hij niet te weten waartoe dit zal leiden. De documentairefilm (1986) die hij – in samenwerking met Cees Nooteboom – maakte, en die ik heb kunnen vinden en bekijken op YouTube, is al even fragmentarisch en intuïtief van opzet. De twee verschillende uitingsvormen vullen elkaar aan en vormen een soort twee-eenheid. In het essay is de regisseur en schrijver aan het woord, die zijn visie en geschiedenis weergeeft als kader voor de ‘tocht’, in de film is het woord grotendeels aan commentator Cees Nooteboom. Deze laatste heeft een vergelijkbare, doch zeer verschillende inbreng, die het project in combinatie met de filmbeelden (waarvan het ontstaan wordt toegelicht in het boek) een extra gelaagdheid geven.

En wat ik zo fantastisch vind aan dit hele project, is dat film en boek los van elkaar prima kunnen bestaan, maar dat ze bij samengaan elkaar in een soort dialectische methode nog weten te versterken en op te heffen naar een nieuwe synthese. Waarbij moet worden aangemerkt dat ik “het boek prefereer boven de film”, simpelweg omdat het essay nog veel meer ‘onderzoekend’ is, en daarbij de verbeelding (van de lezer) tot het uiterste beproeft.

Van dit soort lectuur word ik gelukkig!