Cicero

Herfst in het paradijs

Herfst in het paradijs – Jean-Luc Mylayne

Catalogus bij de gelijknamige expositie van kunstenaar-fotograaf Jean-Luc Mylayne. Vogels zijn aanwezig op/in alle foto’s, maar op een vrij ongebruikelijke wijze. Soms scherp en centraal in beeld, maar vaker onscherp en/of verborgen in de compositie. Alle foto’s zijn gemaakt ‘op locatie’. Uitgangspunt daarbij is een (conceptuele) visie op de omgeving, waarbij ruimte gemaakt en gegeven wordt voor een ‘niet-geregisseerde act’ van plaatselijke vogels. Dit resulteert uiteindelijk in grote, eenmalige foto-afdrukken.

Op het eerste gezicht is het werk van (zeer) wisselende kwaliteit, niet alleen wat betreft de al dan niet heldere vertegenwoordiging van de ‘hoofdrolspelers’ in de foto’s, maar vooral ook door de nogal chaotisch en willekeurig ogende composities waarin de vogels geacht worden op te treden. Wat dat aangaat is een toelichting op de foto’s uiterst welkom. Die is er dus in de vorm van deze catalogus, met maar liefst vier afzonderlijke bijdragen vanuit de kunstwereld, plus een voorwoord van de “President of Luma Arles & Foundation Vincent van Gogh Arles” die de huidige reizende expositie heeft opgezet:

“There have rarely been so many reasons as there are for presenting Jean-Luc Mylayne’s exhibition in Arles.” (Die willen we dus graag even horen…)

In de korte essays die hierop volgen doen kunst-historici, -verzamelaars en -beheerders hun uiterste best om in zo wollig mogelijke taal, doorspekt met allerlei niet ter zake doende details uit het leven van de kunstenaar, de genialiteit van het getoonde werk te verklaren:

“The artistic procedure is linked to a model and way of life, based on prolonged preparation ‘in the field’ and direct confrontation, in order to give free rein to perception, to submit to the landscape, to the natural environments, to worldly and cosmic relations.”

Aldus Bice Curiger in zijn bijdrage “Sein und Zeit / Being and Time". Uit de biografische bijdragen (zoals in Jacqueline Burckhardts “Bio-Grafie / Bio-Graphy”) leren we voornamelijk dat Jean-Luc reeds op jonge leeftijd dol was op vogeltjes, en dat hij al vroeg een ‘boxcamera’ van zijn ouders cadeau kreeg… Als ik aan het vierde essay in de bundel begin ben ik nog geen spat wijzer, en vraag ik mij af in hoeverre hier sprake is van een zorgvuldig geredigeerd ‘boerenbedrog’:  

“The presence of that fleeting creature is the link that connects Mylayne’s pictures; it is both the motivation and the cause of his photographs. The bird is the actor in the meticulously constructed scenes and it also sees eye to eye with the artist as his partner.”

Maar hierin vergis ik me toch. Leo Lencsés ((“Was wir sehen, blickt uns an / What we see looks back at us") doet na dit hoogdravende begin doelbewust een paar stappen terug, en belandt daarmee op mijn niveau:

“At first glance, Mylaynes photographs would seem to be overlooked images of everyday life, almost accidentally recorded impressions of unspectacular surroundings, or borderline situations between natural and cultivated landscapes.”

Daarna volgt er een logische en begrijpelijke analyse van de techniek, werkwijze en doel van de kunstenaar bij dit (bijna levenslang lopende) project. In het kort komt dat hierop neer:

Mylayne kiest zijn locaties op basis van een zekere sfeer of gevoel dat die moeten opwekken. De lucht- en lichtomstandigheden worden van tevoren bedacht, maar in praktijk moet worden afgewacht wanneer die optreden. Daardoor alleen al zijn de fotografische opnames een kwestie van afwachten, van tijd. Door het gebruik van meerdere objectieven op de camera worden verschillende ‘scherptevlakken’ binnen het beeld gerealiseerd, wat uiteraard gevolgen heeft voor de inhoud (informatieoverdracht) van het uiteindelijke beeld.

Dit alles wordt vooraf bedacht, opgesteld en afgewacht. Dan blijft er nog maar een ‘variabele’ over, en dat is de ‘acteur’, de vogel. Vooraf is al uitgezocht, bedacht en – door middel van aanpassingen in de omgeving – gestimuleerd waar (en welke) plaatselijk voorkomende vogels in beeld kunnen verschijnen. Maar het wordt aan het toeval (of de vogel) overgelaten hoe dat uiteindelijk uitpakt. Dat ‘onvoorziene’ element moet de foto’s hun spanning (‘lading’) geven.

Nu pas begrijp ik de hele opzet van het project (“je gaat het pas zien als je het doorhebt” – J.C.), en ga het daardoor (meer) waarderen. Al schaam ik me er niet voor om te bekennen dat ik de foto’s waarop de vogels scherp en helder in de compositie passen nog altijd het mooist vind. Dat hele ‘conceptuele’ blijft op mij, ook bij deze serie, altijd wat ‘interessant-doenerig’ overkomen. Zeker als er zoveel uitleg en achtergrondkennis nodig is om de beelden te kunnen ‘lezen’… Aan de andere kant is het natuurlijk ook leuk om wat meer moeite te moeten doen om iets te kunnen ‘zien’.