Cicero

Herinneringen 1

Konstantin Paustovskij – Verre Jaren

Herinneringen aan het tsaristische Rusland.

“Paustovski’s hoofdwerk is ongetwijfeld zijn zesdelige autobiografie Geschiedenis van een leven (in Nederland verschenen in de Privé-domein-reeks en vanaf 2017 heruitgegeven in een herziene vertaling bij Uitgeverij Van Oorschot). In korte novellen, die vaak los van elkaar staan, vertelt Paustovski over de jaren vóór, tijdens en direct na de Russische Revolutie. De romantische achtergronden van zijn avonturen zijn het zuiden van Rusland, de havens van de Zwarte Zee, de Krim en de Kaukasus, Over mensen die hij goed gekend heeft, onder andere Babel, Majakovski en Boelgakov, schrijft hij treffende anekdotes. De pijnlijkste aspecten verzwijgt hij daarbij. Geschiedenis van een leven is een lang, lyrisch en melancholisch verhaal, meer dan een strikte historische biografie. De nadruk ligt vooral op de innerlijke percepties en dichterlijke ontwikkeling van de schrijver zelf. Door Charles B. Timmer werd het ook wel een "biografie van de ziel" genoemd, meer dan een "biografie van gebeurtenissen". Niettemin vormen de memoires van Paustovski een uniek tijdsdocument over het Russische leven in de turbulente eerste decennia van de 20e eeuw.” (wikipedia)

“Verre jaren is het eerste deel van de herinneringen van Paustovskij. Hij vertelt hierin over zijn jeugd in het tsaristische Rusland: over de klassieke Russische jeugdvakanties op het land, over de ontelbare familieleden en verwanten, de beschuttende vriendschappen in behaaglijke burgerlijke milieus en de liefdesavonturen in een wereld die het leven van geboorte tot dood schreef in het alfabet van de tsaar en zijn absolute, alom in Rusland geldende geloof en systeem. Paustovski (…) is in zijn lyrische waarneming van de werkelijkheid en zijn vermogen om de schoonheid van de natuur te verbeelden een der uniekste en meest exotische verschijningen in de moderne Russische literatuur.” (Uitgeverstekst bij de publicatie in de serie privé-domein)

Opvallend is de levenslust, de liefde voor zijn land, het optimisme en het geloof in de toekomst die uit de Herinneringen spreken. Plus het gemak en de vanzelfsprekendheid waarmee de schrijver deze zaken onder woorden weet te brengen. Dit eerste deel is daar een goed voorbeeld van, en (daardoor) een feest om te lezen! Dit eerste deel eindigt met het eindexamen van de auteur/hoofdpersoon aan het gymnasium van Kiev, het ‘einde van de jeugd’… Het besluit als volgt:

“We gingen op de rand van de helling zitten. Bij de dam ruiste het water. De vogels fladderden tussen de takken rond en installeerden zich voor de nacht. Telkens wanneer het boven het bos weerlichtte, werden even ragfijne wolken aan de hemel zichtbaar.

‘Waar denk je aan, Kostik?’ vroeg Gleb.

‘Zo maar… aan niets bijzonders…’

Ik zat eraan te denken dat ik nooit zou geloven dat dit leven met zijn liefde, zijn streven naar waarheid en geluk, met zijn weerlichten en verre ruisen van water in de nacht zinloos en redeloos was, wie dat ook mocht beweren. Ieder van ons moet strijden voor de verankering van dit leven – alom en altijd, tot aan het einde van zijn dagen.” (p.332)