Cicero

Het achterhuis

Het achterhuis – Anne Frank

“Anne Frank hield van 12 juni 1942 tot 1 augustus 1944 een dagboek bij. Zij schreef haar brieven alleen voor zichzelf, tot ze in de lente van 1944 op radio Oranje de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in ballingschap, Bolkestein, hoorde spreken. Hij zei dat na de oorlog alle getuigenissen van het lijden van het Nederlandse volk onder de Duitse bezetting verzameld en openbaar moesten worden gemaakt. Als voorbeeld noemde hij onder andere dagboeken. Onder de indruk van deze redevoering besloot Anne Frank na de oorlog een boek te publiceren. Haar dagboek zou daarvoor als basis dienen.
In maart 1945 stierf Anne Frank op vijftienjarige leeftijd in het concentratiekamp Bergen-Belsen. De enige overlevende van de familie, Otto Frank, zorgde ervoor dat het dagboek van zijn dochter toch gepubliceerd werd. In 1947 verscheen Het Achterhuis. Het is sindsdien een van de meest gelezen boeken ter wereld. Het is in meer dan dertig landen verschenen en er zijn meer dan zestien miljoen exemplaren van verkocht.” (Uitgeverstekst)

Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik Het achterhuis tot op heden niet gelezen heb. Ik heb al jaren een exemplaar in huis, maar op de een of andere manier komt het er nooit van. Nu echter, in tijden van quarantaine die vagelijk doen denken aan het ‘schuilen’ door een paar Joodse families in het achterhuis van een Amsterdams grachtenpand, pak ik het boek ter hand, vast van plan om dit nu van voor tot achter te lezen.

Wat mij daarbij vooral opvalt is het vermogen tot ‘zelfreflectie’ van deze 14-jarige puber, en haar vermogen om haar beleving van een ‘ongewone’ situatie onder woorden te brengen. Zeker tegen het eind van de dagboekaantekeningen geeft de jonge schrijfster bovendien blijk van een erg realistische kijk op de politieke en militaire waan van de dag. Ze lijkt daarbij superieur aan haar huisgenoten. De kennis van de afloop (niet bij de schrijfster, maar bij de lezer) maakt haar verhaal hartverscheurend. Ik lees Anne’s pogingen om te overleven in een situatie waarvan ik weet dat die uitzichtloos zal blijken.  

Primo Levi, de Italiaanse schrijver die de gruwelijkheden van de concentratiekampen wist te overleven, en daarover het sublieme verslag Is dit een mens publiceerde, zei over Het achterhuis:

“Eén enkele Anne Frank ontroert ons meer dan de ontelbaren die net zo leden als zij, maar wier beeld in de schaduw is gebleven. Misschien moet dat ook zo zijn: als we het leed van alle mensen moesten en konden meelijden, zouden we niet kunnen leven.”

Ik ben blij dat ik deze dagboekaantekeningen nu eindelijk gelezen heb!