Cicero

Het leven in tijden van vrede

Het leven in tijden van vrede – Francesco Pecoraro

“Op een dag in mei 2015 reist de 69-jarige Ivo Brandani ziek terug van Caïro naar Rome. In Egypte heeft hij in het diepste geheim gewerkt aan een opdracht van een multinational: het koraalrif in de Rode Zee, dat door vervuiling en uitputting aan het afsterven is, vervangen door een rif van synthetisch materiaal. Tijdens de lege uren in de wachtruimte van het vliegveld trekt zijn leven aan zijn koortsige geestesoog voorbij: de decadentie van de jaren 2000, de hypocrisie van de jaren negentig, en verder terug in de tijd de studentenprotesten in de jaren zestig, de ontdekking van liefde en seks, de harde jaren van zijn kindertijd onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Wat hebben die zeventig jaar vrede in Europa hem gebracht? En wat laat hij na? Heeft hij eigenlijk wel geleefd?

Met zijn observaties en overpeinzingen probeert Brandani greep te krijgen op de voortdurende verandering die leven is, op de ongrijpbare werkelijkheid waarvan hij alleen maar ellende en rampspoed verwacht. Wanneer hij de balans opmaakt, moet hij gedesillusioneerd constateren dat in die bijna zeventig jaar van vrede Europa volop kansen heeft gehad om de wereld een betere plaats te maken, maar dat er niets van terecht is gekomen. En de verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij hem, en mensen als hij. Zij waren onverschilligen, conformisten, zij kozen de makkelijkste weg. Onder zijn blik op geschiedenis en werkelijkheid verwoordt de verteller zijn gevoelens van woede, verongelijktheid en frustratie. Het is het verhaal van de middenklasse met haar zwaktes en ambities, haar enthousiasme en verveling, haar goede bedoelingen en gemakzucht, het verhaal van wat we ooit wilden en wat we uiteindelijk zijn geworden.” Aldus mijn verhaspelde versie van de uitgeverstekst(en).

Ik heb moeite om mij door de 500 pagina’s tekst te worstelen. Regelmatig wil ik het boek wegleggen: te theatraal, te uitleggerig, te aanstellerig… kortom, erg langdradig. Voor mijn gevoel slaagt de schrijver er nergens in om de zaken echt ‘op scherp’ te stellen:

“… de potloden, de pennen, het plakband, de scharen: allemaal zaken die het leuk vinden om te verdwijnen en zich, lang voordat ze echt opgebruikt zijn, ergens op een geheim plekje van de aardbol te verstoppen. Aan de hand van de slijtage van tientallen voorwerpen en materialen als deze houdt Ivo obsessief het verstrijken van zijn eigen leven bij, de onomkeerbaarheid van elke dag die voorbij gaat, de onherhaalbaarheid ervan.” (p.451)

Zo’n observatie doet denken aan de onderzoeken waaraan de Franse schrijver-filosoof George Perec de gebruiksvoorwerpen en zijn directe omgeving onderwerpt. Zoals in het korte verhaal met de lange titel Aantekeningen betreffende de voorwerpen die op mijn werktafel liggen. Maar anders dan bij Perec blijven dit soort observaties bij Pecoraro leeg en hol klinken, als modieuze frases die diepzinnigheid moeten suggereren.

Dat is jammer, want het uitgangspunt van de roman is prikkelend: wat heeft een periode van 70 jaar vrede opgeleverd? Dat kun je inderdaad beschrijven aan de hand van het leven van een personage dat net na het einde van de laatste (wereld-) oorlog geboren is. Prima plan, alleen – wat mij betreft – niet overtuigend uitgewerkt.