Cicero

Het puttertje

Donna Tartt - Het puttertje

“Theo Decker, een dertienjarige jongen uit New York, overleeft op wonderbaarlijke wijze een aanslag waarbij zijn moeder om het leven komt. Zijn vader is een paar maanden daarvoor verdwenen en Theo komt na de aanslag bij de familie van een rijke vriend terecht. Hij is verbijsterd door zijn nieuwe leefomgeving, verward door zijn klasgenoten die het moeilijk vinden met hem om te gaan en diepbedroefd door het verlies van zijn moeder. Theo vindt houvast aan dat ene object dat hem aan haar doet denken: een klein, mysterieus schilderij, dat hem uiteindelijk in de onderwereld van de kunst doet belanden.” (uitgeverstekst)

Veel media-aandacht bij het verschijnen van deze omvangrijke roman van Donna Tartt. Maar de meningen zijn verdeeld: de ene recensent vindt het een weergaloos boek, de ander een plumpudding die na een veelbelovend begin volkomen in elkaar stort. Omdat ik de debuutroman - De verborgen geschiedenis - van de schrijfster indertijd erg goed vond, besloot ik zelf de proef op de som te nemen en het direct maar te gaan lezen. En inderdaad was de start veelbelovend, ik kon mij niet losmaken uit de beschrijving van de bomaanslag in het museum en de manier zoals die door de hoofdpersoon – Theo Decker – beleefd en doorstaan werd. Dat het verteltempo daarna allengs trager werd beschouwde ik in eerste instantie als een onvermijdelijk gas-terugnemen na de zinderende openings-scene. Het verhaal krijgt Dickensachtige trekjes, met onverwachte wendingen en onwaarschijnlijke ontmoetingen, maar dat vind ik op zich bepaald geen diskwalificatie omdat ik diens werk erg onderhoudend vind (en zijn stijl voortreffelijk).

Na verloop van tijd wordt het tempo wel erg traag, waardoor het verhaal zo ongeveer tot stilstand komt. Om dat verhaal weer op gang te krijgen vindt er dan opeens een dramatische gebeurtenis plaats die gepaard gaat met een een verplaatsing naar een totaal andere omgeving waarin een nieuwe episode in het leven van Theo beschreven wordt. Uiteraard komen talloze figuren uit vorige scenes daarin onverwacht opduiken (ook weer à la Dickens) om hun rol in het verhaal weer op te pakken, maar erg overtuigend werkt dit allemaal niet.

De rode draad in het verhaal wordt gevormd door de omzwervingen van het schilderij Het Puttertje van Fabricius, dat door Theo werd meegenomen uit het museum, en dat hij vervolgens verborgen houdt. Dat schilderij wordt hem ontvreemd, en een groot deel van het verhaal beschrijft de zoektocht in de onderwereld van de kunst-maffia naar dit werk. Het wordt heroverd en weer verloren, en uiteindelijk komt het via een deus-ex-machina weer veilig in de museumwereld terecht…

Aan het einde van de roman kijkt de hoofdpersoon terug op zijn levensverhaal, en wordt de diepere zin van het schilderij aan de lezer verklaart. Het geketende Puttertje als metafoor voor het leven… Alsof de schrijfster bang is dat de hele opzet van haar roman ons wellicht ontgaan zou zijn. Daarmee bereikt zij uiteraard het omgekeerde, want wat achteraf nog moet worden uitgelegd schijnt niet voldoende ‘verbeeld’ te zijn…

Donna Tartt kan zeker schrijven, en weet in diverse episoden ook spanning op te bouwen, maar in vergelijking tot haar grote voorbeelden Dickens en Dostojevski –beiden ook bepaald niet kort van stof – blijft zij in deze te lange roman naar mijn idee ver achter.