Cicero

Honderd jaar eenzaamheid

Honderd jaar eenzaamheid – Gabriel García Márquez

In 1967 verscheen Gabriel García Márquez’ meesterwerk Honderd jaar eenzaamheid, waarmee de Latijns-Amerikaanse literatuur definitief op de wereldkaart werd gezet. Net als vele anderen las ik dit boek zodra het in vertaling werd uitgebracht, in mijn herinnering althans. Voor mij heeft dit boek grote invloed gehad op mijn bredere blik op de wereldliteratuur, waarin vanaf dat moment decennialang Latijns-Amerikaanse schrijvers een prominente plaats bleven innemen.

“Honderd jaar eenzaamheid is de fantastische familiekroniek van de Colombiaanse schrijver Gabriel García Márquez, met het exotische en tragische verhaal van de talrijke generaties Buendia’s, die hun stad Macondo op het moeras veroverd hebben, ruim een eeuw voordat de stad haar apocalyptisch einde vindt. Het is tevens een witboek van wat zich op het Zuid-Amerikaanse continent heeft afgespeeld: natuurrampen, exploitatie en meedogenloze oorlogen bepalen de geschiedenis van het geslacht Buendia waarvan de stichter José Arcadio een alles beproevende amateur-alchemist is die onder andere bewijst dat de wereld rond is, een zinvolle, zij het late ontdekking.” (Uitgeverstekst)

Nu – zo’n 50 jaar na dato – herlees ik het boek. Het euforische gevoel dat ik mij herinner van mijn eerste kennismaking met deze ‘familiekroniek’ vind ik dit keer niet helemaal terug. Toch herken ik wel bepaalde passages en gezichtspunten die ik nog steeds geniaal vind. Zoals de beschrijving van de moord op José Arcadio (een van de velen van die naam):

“Dit was misschien het enige mysterie dat in Macondo nooit werd opgehelderd. Zodra José Arcadio de deur van de slaapkamer achter zich had gesloten, daverde de knal van een pistoolschot door het huis. Een straaltje bloed kwam onder de deur door, stak de kamer over, kroop de straat op, vloeide in rechte lijn over de ongelijke trottoirs, daalde treedjes af en klom tegen scheidsmuurtjes op, doorliep de gehele straat van de Turken, sloeg de hoek om naar rechts en daarna naar links, zwenkte tegenover het huis van de Buendia’s met een hoek van negentig graden, ging onder de gesloten voordeur door, doorkruiste – vlak langs de muren, om de tapijten niet te besmeuren – de salon, vervolgde zijn weg door de andere kamer, ontweek met een wijde boog de tafel in de eetkamer, gleed verder over de waranda met de begonia’s, glipte ongezien onder de stoel van Amaranta door die rekenles gaf aan Aureliano José, drong door het graanschuurtje heen en dook op in de keuken waar Ursula zich opmaakte om zesendertig eieren te breken voor het brood.

‘O Allerzuiverste Maagd!’ gilde Ursula.

Op zoek naar de oorsprong van het straaltje bloed volgde ze het in tegenovergestelde richting, liep door de graanschuur, kwam over de waranda met de begonia’s,” (... Etcetera…) “rende de voordeur binnen van een huis waar ze nog nooit was geweest, duwde tegen de deur van de slaapkamer, stikte bijna in de geur van verbrand kruit, zag José Arcadio op de grond liggen, languit uitgestrekt over de hoge laarzen die hij net had uitgetrokken, en vond eindelijk het beginpunt van het straaltje bloed dat nu niet meer vloeide uit zijn rechteroor.” (p.140-41 in mijn huidige – tweedehands – uitgave).

Daar laat ik het bij. Mijn eindoordeel luidt dat Honderd jaar eenzaamheid nog steeds fascineert en op zijn tijd ook nog altijd ‘bedwelmend’ werkt, al geldt dat niet meer in elke passage.