Cicero

Joe Speedboot

Tommy Wieringa - Joe Speedboot

Min of meer bij toeval keeg ik onlangs een oproep onder ogen om je aan te melden als lid van de ‘kernjury’ van de NS Publieksprijs voor Litertuur 2009. Omdat ik uit de oproep begreep dat de genomineerde boeken vóór 6 september gelezen en beoordeeld zouden moeten zijn, en de te lezen boeken gratis verstrekt zouden worden, dacht ik mij door inschrijving te verzekeren van een leuk vakantieproject: het zou een Hollands zomertje worden...
Nu moest ik eerst nog door de ballotage zien te komen, middels een ‘korte’ omschrijving van ‘het beste boek dat ik ooit gelezen heb’. Nu is dat ‘beste boek’ zonder enige twijfel Ulysses van James Joyce, maar een korte beschrijving had ik daarvan natuurlijk niet liggen. Wel een vreselijk lange, zoals op mijn website te vinden is bij de ‘boekbesprekingen’: 10 afleveringen Ulysses... Ik heb in mijn haast – ik wilde mij tussen andere zaken door ‘even’ aanmelden – maar een stukje uit aflevering 10 ‘geknipt’ en dat meegestuurd. Dat was voldoende blijkbaar, want sinds kort ben ik ‘officieel’ lid van de kernjury.

Wat dit allemaal te maken heeft met Joe Speedboot? In zoverre dat ik mij vergist bleek te hebben, en dat 6 september niet de sluitingsdatum is van de jurering, maar dat op die datum juist de genomineerde boeken worden uitgereikt. Daar gaat mijn Hollandse zomertje. Op zich niet erg, want ik heb nog vele boeken te lezen, genoeg om een jaar vakantie mee te vullen. Maar omdat ik me had voorbereid op hedendaagse Nederlandse literatuur wilde ik daar – ter voorbereiding op mijn jurytaak zeg maar – toch wat van lezen. Maar dan natuurlijk geen boek dat dit jaar is uitgekomen, want die maken kans om op mijn NS leeslijst te komen. Dan zou ik mijzelf in de voet schieten...
Dus geen A.F.Th van der Heijden met zijn ‘nieuwe’ roman Doodverf, door Pieter Steinz aangeprezen als kennismaking met het werk van A.F.Th, en tegelijkertijd een samenvatting van zijn cyclus De tandeloze tijd;
En geen Thomas Verbogt met de roman Verdwenen tijd, ook al zo’n prima kennismaking volgens P.S.
En ook geen Caesarion van Tommy Wieringa, de opvolger van het zo succevolle Joe Speedboot.
Van deze 3 boeken hoopte ik dat ze bij de ‘zomerselectie’ zouden zitten, en nu hoop ik dus dat ze deel uitmaken van de ‘najaarsselectie’. Maar “het zo succevolle Joe Speedboot” had ik wel in huis, en nog niet gelezen... Dát moest dus maar mijn voorbereiding worden op mijn jurytaak.

Inmiddels heb ik het boek gelezen, en ik moet zeggen: het viel niet tegen. Het boek is een soort combinatie van streek- en schelmenroman, zonder ingewikkelde plot en met een lineair tijdsverloop. Vanuit het perspectief van de zwaar gehandicapte en spraakloze Fransje beschrijft het de ‘ontwikkeling’ van een groepje adolescenten in het Oost-Nederlandse plattelandsdorp Lomark. Het boek is geschreven in een vitale, beeldende stijl, die slechts af en toe even ‘inzakt’.
De ‘katalisator’ van het verhaal is Joe Speedboot, die als een meteor het dorp binnenvalt, en rond wiens acties het hele verhaal draait. Uiteindelijk blijkt ook Joe zijn beloftevolle entree niet (helemaal) waar te kunnen maken:
“De hoop die Joe’s komst eens veroorzaakte is gedoofd, wij zijn weer wat we waren en altijd zullen zijn. Joe is een verlosser zonder belofte; hij heeft geen vooruitgang gebracht, alleen beweging.
-We doen ons best, zei hij lang geleden, we bouwen een vliegtuig om het geheim te zien, maar dan kom je erachter dat er geen geheim is, alleen een vliegtuig. En dat is mooi.
Hij heeft onze wereld betoverd maar na een regenbui spoelen de kleuren er gewoon weer af.”
Dat is volgens mij gelijk ook zo ongeveer de strekking van het boek. Maar.... het is een lekker boek om de vakantie mee te beginnen. Als de te jureren boeken dit najaar niet minder zijn zal niemand mij horen klagen.