Cicero

Kalme chaos

Sandro Veronesi - Kalme chaos

“'Ik heet Pietro Paladini, ik ben drieënveertig en weduwnaar.' Zo stelt de hoofdfiguur van deze roman zich voor. Hij is een tevreden man: hij heeft een uitstekende baan, een goede relatie en een dochter van tien. Maar op een dag verandert zijn leven ingrijpend: terwijl hij 's ochtends een onbekende vrouw van de verdrinkingsdood redt, slaat thuis het noodlot toe. Vanaf dat moment neemt zijn leven een andere wending. De bezorgdheid om zijn dochter neemt bizarre vormen aan. Overdag verblijft hij in zijn auto, die hij heeft geparkeerd bij haar school en wacht hij tot zij weer naar buiten komt. Familieleden en collega's komen hem op die plek opzoeken. Hij ontdekt de schaduwzijde van mensen die hij aanvankelijk als succesvol beschouwde. Zijn baas staat op het punt ontslagen te worden, een collega raakt in het slop door de slopende invloed van het mentale verval van zijn vrouw en zoon, en een andere collega voorziet een crisis vanwege een fusie en verlaat het zinkende schip om missionaris te worden. Terwijl de anderen allemaal de behoefte voelen om hun leed bij Pietro neer te leggen, blijft hij zich verwonderd afvragen wanneer zijn eigen verdriet in volle omvang tot hem zal doordringen. De indringende stijl van Sandro Veronesi, zijn ononderbroken dans tussen het intellect en het woord, is het touw waarmee Pietro de emmer vanaf de bodem van de put naar zich toe trekt.” (uitgeverstekst boekomslag)

Veronesi refereert voor zijn ‘kalme chaos’ in eerste instantie aan de kinderwereld: “de simpele, en in wezen kalme chaos waarin ze voortdurend zouden leven als het hun werd toegestaan, zonder het merendeel van de dingen die gebeuren volledig te begrijpen, maar juist daarom met het vermogen die dingen heel intens te beleven.” (p.39)
Als reactie op de onverwachte dood van zijn vrouw trekt de hoofdpersoon zich terug in een soort kinderwereld, aan de ene kant letterlijk door zich hele dagen op te houden voor de school van zijn dochter, en aan de andere kant figuurlijk doordat hij zich niet meer onderwerpt aan de verplichtingen van carrière en kantoorleven, maar alles min of meer over zich heen laat komen…
Op het eind van het boek lezen we een heel andere – veel cynischer - interpretatie van ‘kalme chaos’: “een jacht die nooit ophoudt, een jacht waarbij de jager van het ene op het andere moment kan veranderen in prooi. Wat heeft dit met mijn leven te maken?” (p. 380)
Op de redenen voor deze veranderende visie zal ik hier niet ingaan, maar het is wel interessant om te zien dat de hoofdpersoon gedurende het hele verhaal eigenlijk constant bezig is zijn perspectief op de werkelijkheid bij te stellen. Ik denk zelfs dat dit de ‘meerwaarde’ van Kalme chaos is…

Bovendien kan Veronesi goed schrijven, en heeft hij een geweldig beeldend vermogen. Als de hoofdpersoon bijvoorbeeld de onderwijzeres van zijn dochter voor de eerste maal ontmoet is die kennismaking kort en oppervlakkig, maar verrijkt hij zijn kennis over haar ter plaatse op basis van een ‘non-verbale’ communicatie:

“Terwijl ze zich omdraait en naar het parkje loopt word ik bedolven onder een grote hoeveelheid details over haar leven, allemaal tegelijk, alsof ze tijdens die beweging uit haar zakken zijn gevallen.” (p. 36)

Ook zijn verwijzingen naar de literatuurgeschiedenis getuigen van belezenheid en gevoel voor de wezenlijke zaken daarin. Als de hoofdpersoon in verwarring is over de onverwacht vijandige wijze waarop zijn schoonzus over zijn overleden vrouw spreekt, dan weet hij met een kort en bondig citaat deze houding in een literair-historisch kader te plaatsen met een verwijzing naar De gebroeders Karamazov:

“Kan het tegenovergestelde gebeurd zijn? Op een absurde, dostojevskiaanse wijze? Waarom haat je deze zoon, Fedor Pavlovitsj? Wat heeft hij jou voor kwaad gedaan? Hij mij niets, maar ik hem heel veel…” (p. 97)

Ik houd van zulke verwijzingen, omdat die een verhaal voorzien van een breder literair perspectief.

Conclusie: ik vind Kalme chaos een uitstekend boek, dat ik iedereen zou kunnen aanraden. Het begint echt flitsend en meeslepend, zodat het moeilijk is om leespauzes in te lassen. Halverwege het boek zakt het allemaal wat in, en begin je jezelf af te vragen of de schrijver zelf nog wel weet waar het met zijn verhaal naartoe moet, maar uiteindelijk weet Veronesi er met een onverwachte draai toch een indrukwekkend slot aan te geven.