Cicero

Mijn moeders strijd

Mijn moeders strijd – Murat Isik

De Boekenweek 2019 heeft als thema 'De moeder de vrouw' (naar het klassieke gedicht van Martinus Nijhoff). Het begeleidende Boekenweekessay is van Murat Isik, een Nederlandse auteur van Turkse afkomst.

“In Mijn moeders strijd beschrijft Murat Isik de onvermoede emancipatiestrijd van zijn moeder Aynur, die geboren wordt in een conservatief dorp in Oost-Turkije en opgroeit in de kuststad Izmir. Ze verzet zich tegen haar achtergestelde positie als vrouw en probeert de regie over haar leven in eigen hand te nemen. Hoe moeilijk dat is, blijkt wanneer haar broer haar eerst zonder overleg tewerkstelt als huishoudelijke hulp en haar daarna tegen haar wil probeert uit te huwelijken. Aynur komt in opstand en trouwt een man met wie ze wél een toekomst voor zich ziet, maar het wordt een moeizaam huwelijk.
Begin jaren tachtig komt ze met haar gezin terecht in de Amsterdamse Bijlmer, waar ze sociaal geïsoleerd raakt. Tegen de verwachtingen in besluit Aynur zich te emanciperen, waardoor ze zich van de vrouwen in haar omgeving onderscheidt. Waarom deed ze dat en welke obstakels moest ze daarbij overwinnen?
Het schrijven van het Boekenweekessay loopt voor Isik uit op een onverwacht zelfonderzoek wanneer hij zijn relatie met zijn moeder kritisch bevraagt, en leidt zo tot verrassende inzichten” (uitgeverstekst)

Ik vind dit essay nogal ‘afstandelijk’ geschreven, terwijl de auteur over een heel intieme relatie schrijft (zijn moeder). Het essay plaatst die persoonlijke strijd van zijn moeder ook niet (nauwelijks) in een groter kader, wat zo’n afstandelijkheid zou rechtvaardigen. Om het essay wat intiemer te maken had hij (als romancier) er volgens mij beter aan gedaan om het hele verhaal vanuit het perspectief van de moeder te schrijven. Nu blijft het een wat zouteloos verhaal, dat (in ieder geval bij mij) de indruk wekt dat de auteur voor deze ‘opdracht’ een bekend thema uit zijn werk nog maar eens - min of meer clichématig – op papier heeft gezet. (Wat overigens wat mij betreft niets afdoet aan de bewondering voor de moeder, die deze lange weg van ‘emancipatie’ heeft afgelegd!).

De meest recente boekenweek-essays en -geschenken (dit jaar Jan Siebelinks “Jas van belofte”) zijn wat mij betreft duidelijke symptomen van het failliet van dit soort lees-bevorderende initiatieven. Je krijgt zo een hekel aan “Nederlandse literatuur”. Stoppen dus met die flauwekul!

Ook het eind van het Isiks verhaal, met overduidelijke verwijzing naar De avondenvan Reve, is aan de ene kant wel grappig, maar aan de andere kant ook wel weer erg ‘uitgekauwd’:

“En nu is haar verhaal, haar overlevings- en emancipatiestrijd, verteld. Het is gezien. Mijn moeders strijd is niet onopgemerkt gebleven.”