Cicero

Oorlog en Vrede

Lev Tolstoj – Oorlog en vrede

Deze lijvige roman van ruim anderhalf duizend bladzijden gaat over de oorlogen tussen Rusland en Frankrijk onder Napoleon (1805-1814), zoals ervaren door een aantal aristocratische families in Sint-Petersburg en Moskou.

Toen Tolstoj aan Oorlog en Vrede begon, was hij van plan een boek te schrijven over de oorzaken van de Dekabristenopstand tegen tsaar Nicolaas I in 1825. Tijdens zijn studie hiernaar raakte hij echter steeds verder terug in de tijd en meende hij zelfs de oorzaken van de Franse inval in Rusland te moeten beschrijven. Uiteindelijk week Tolstoj volledig af van zijn oorspronkelijke opzet. Hoewel de romanfiguur van Andrej Bolkonski duidelijk geïnspireerd is door de Dekabrist Sergej Volkonski, wordt uiteindelijk alleen in de epiloog vermeld dat de zoon van deze Bolkonski tot de groep Dekabristen gaat behoren.

Het verhaal draait om de adellijke families Bezoechov, Bolkonski en Rostov en beschrijft het leven van deze families tegen de achtergrond van de oorlogen tegen Frankrijk, eerst onder aanvoering van tsaar Alexander I, later onder aanvoering van maarschalk Michail Koetoezov. Het verhaal wisselt beschrijvingen van het leven bij de adellijke families thuis af met uitvoerige beschrijvingen van de veldslagen. Oorlog en Vrede is geen roman in de gebruikelijke betekenis van het woord. Hoewel de in de roman figurerende karakters en hun belevenissen grotendeels fictief zijn, zijn de beschrijvingen van de veldslagen en van de politieke situatie zo nauwkeurig mogelijk weergegeven, zij het dat Tolstoj die beschrijft vanuit zijn persoonlijke visie op de geschiedenis. Met name voor en na de grote veldslagen vinden we uitgebreide analyses, terwijl de schrijver in een tweetal epilogen bij de roman uitvoerig zijn ideeën uiteenzet over zaken als ‘vrijheid van handelen’ en de onderworpenheid van wereldleiders aan de wil van de massa.

En hoewel deze ‘algemene beschouwingen’ mij bij herlezing van de roman af en toe wat drammerig en langdradig overkomen, tilt de grootse, alomvattende opzet de roman Oorlog en Vrede ver uit boven zijn soortgenoten.

Mijn uitgave (in twee delen, Russische bibliotheek) bevat de definitieve, complete en onverkorte versie van de roman, en is verder voorzien van een lijst van personages en historische personen, landkaarten, een korte inhoud van de hoofdstukken en aantekeningen. “Een vorstelijke uitgave van een van de allergrootste romans van de wereldliteratuur, die nog steeds buitengewoon leesbaar is door de superieure stijl en onnavolgbare beschrijving van personages, veldslagen, historische gebeurtenissen en familieleven”, aldus de recensie van NDB/Biblion..

Voor een uitgebreidere analyse van de roman verwijs ik graag naar (onder andere) Wikipedia, waaruit ik ook vrijelijk geput heb voor deze beschouwing.