Cicero

Over de bergen

Gerrit Komrij - Over de bergen

“Negen uur had de reis geduurd van zijn geboortestad naar het dorp waar zijn voorouders hadden gewoond. (…) De middag was al een eind gevorderd toen hij op het perron van Tua stond, wachtend op de trein die hem naar de uiterste oostgrens van het land zou brengen, een traject van drie uur, naar een gebied dat hij alleen uit verhalen kende en waarheen, merkte hij, ook maar weinig mensen van plan waren zich te begeven.”

Zo ongeveer begint Komrij zijn roman, die in eerste instantie het romantische verhaal vertelt van een ontdekkingsreis naar het onbekende, met hoge verwachtingen bij de hoofdpersoon, maar die uiteindelijk uitmondt in niets dan treurnis:

“Ik had er uiteindelijk beter aan gedaan, een jaar geleden al (…) op mijn stoel te blijven zitten, wachtend tot de roep van het volk vanzelf weer zou wegebben. Er zou niets verbeterd, maar ook niets verslechterd zijn wanneer ik veel eerder mijn schouders had opgehaald en enkel minachting en onverschilligheid aan de dag had gelegd.”

“Een jongeman is het stadsbestaan beu en vertrekt naar een afgelegen gehucht "over de bergen" om zich daar te vestigen in een eens rijk huis dat hem en zijn broers over een aantal jaren uit een erfenis zal toevallen. Aanvankelijk brengt zijn verblijf in het huis en tussen het arme transmontaanse volk zijn leven in een warme stroom geluk, maar na geruime tijd ontpopt een aantal dierbaren zich als intriganten die hem het huis afhandig willen maken. De man blijft tenslotte eenzaam achter en verwordt tot een schuwe bergbewoner, een slachtoffer. De roman is verteld in een opvallend trage stijl die uitnodigt tot het proeven van woorden en zinnen die voornamelijk dit wonderlijke land en zijn bewoners beschrijven. Pas tegen het eind manifesteert de intrige zich in volle duidelijkheid, hoewel er reeds voortdurend onheil dreigde. Soms verwoordt de schrijver via de hoofdfiguur gedachten en waarnemingen zo genoeglijk en knus dat je denkt met een parodie of een romantisch werk van doen te hebben; dit wordt echter opgelost aan het slot, als de kille werkelijkheid toeslaat. Een qua locatie, sfeer en compositie uitzonderlijk smaakvolle roman.” (Biblion recensie)

Persoonlijk vind ik het eerste deel van deze roman, waarin de hoofdpersoon op reis is, en daarna zijn aankomst en eerste kennismaking met zijn nieuwe verblijfplaats, verreweg het sterkste deel. Hier wordt een soort queeste naar een onbekende toekomst beschreven, met alle twijfels en verwondering die daarbij horen. Later zakt het verhaal wat in… Maar al met al toch een prettig leesbaar boek.