Cicero

Pericles

Pericles – William Shakespeare

Geïntrigeerd door de titel van dit werk en de (vermeende) referenties ten aanzien van de gelijknamige historische figuur, een befaamde oud-Griekse staatsman, viste ik het toneelstuk op uit de krochten van mijn Shakespeare collectie. Om er al snel achter te komen dat ik het daar beter had kunnen laten…

Vertaler Willy Courteaux waarschuwt in zijn inleiding al voor al te hoge verwachtingen, en wijst erop dat de authenticiteit van dit stuk als behorend tot Shakespeares oeuvre niet voor niets ter discussie staat: “Vooreerst is de brokkelige episodische structuur van het stuk volkomen on-karakteristiek voor Shakespeare. (…) De eerste twee bedrijven had Shakespeare in geen enkele periode van zijn loopbaan kunnen schrijven. Zelfs zijn onzekerste jeugdstijl vertoont hiermee niet de minste gelijkenis. Deze bedrijven zijn het werk van een man die in de waan verkeerde dat, als je simpele dingen op een omslachtige manier zegt, het resultaat wel poëzie zal zijn. Het vers is niet stuntelig, maar volslagen levenloos. Er is in de hele Shakespeare niet één bedrijf te vinden zo taai, vervelend en grauw als de eerste helft van Pericles. De beeldspraak is gezocht, artificieel, soms onduidelijk en verward. Van enige karakterisering van de personages is er geen spoor. Deze bedrijven zijn het product van inspiratieloze huisvlijt. (…) De eerste twee bedrijven vormen in feite slechts een inleiding die veel te lang en verbrokkeld is. In de tweede helft van het stuk wordt de structuur beter: hier zijn de gebeurtenissen rond het centrale thema gebouwd. (…) Maar ze kan de gammele constructie van het stuk niet camoufleren en de voosheid van vele tonelen geen substantie verlenen.”

En wat dat centrale (inhoudelijke) thema is, valt ook nauwelijks te omschrijven. Daarvoor zijn de ontwikkelingen te divers en versnipperd. Pericles gaat op de vlucht voor dreigend onheil, lijdt schipbreuk, spoelt aan op vreemde kust, trouwt daar de dochter van de plaatselijke heerser, neemt haar mee terug overzee, lijdt weer schipbreuk, verliest zijn vrouw, brengt dochtertje onder bij schoonouders, die haar later kwaadgezind blijken te zijn, enz enz… Uiteindelijk komt alles goed, en wordt iedereen verenigd, verzoend, dan wel gestraft.

Vertaler Courteaux concludeert: “De plaats waar dit stuk in deze editie opgenomen is, houdt dus geen verband met de periode waarin het geschreven (of omgewerkt) is. Het staat achteraan omdat het buiten de rest van Shakespeares oeuvre staat, ondanks zekere affiniteiten met de laatste werken.”