Cicero

Ten oorlog

Ten oorlog - Lanoye & Perceval naar Shakespeare

Aflevering 1: In de naam van de vader en de zoon. Richaar Deuzième + Hendrik Vier

Zo luidt de complete titel van dit eerste deel van de trilogie Ten oorlog. Dit eerste deel is de omwerking van de koningsdrama’s Richard II en Hendrik IV deel 1 en 2 (bij Shakespeare zijn dit aparte toneelstukken).

Ten oorlog is een ingrijpende bewerking van acht historische stukken van Shakespeare, van Richard II tot Richard III, samen The War of the Roses genoemd. Lanoye herschreef samen met Luc Perceval de ‘koningsdrama’s’ en maakte daar een doorlopend verhaal van, waarbij de taal van Shakespeare in een moeite door werd “gemoderniseerd tot een hyper-actueel cynische taal. Elementen van o.a. soap werden toegevoegd. Er wordt gewerkt op effect, beeld prevaleert boven verhaal. Het plezier in het benadrukken van het holle en vileine druipt van de (vers)regels, waarin Lanoye op bekwame (en leesbare) wijze een Shakespeare-volkse toon weet te treffen. Ondanks alle bezwaren die de Shakespeare-liefhebber ertegen zou kunnen hebben, kan hij toch niet om deze tekst heen, omdat hij sprankelt van vitaliteit en actueel beleven.” (citaat uit NBD/Biblion recensie)

Als motto voor dit eerste deel halen de schrijvers Camille Paglia aan: “Door de klassieken op de korrel te nemen en ze van het stof te ontdoen, kunnen we hen zowel corrumperen als verlossen.” De hoogleraar Engelse Taal- en Letterkunde Ton Hoenselaars omschrijft deze ‘hertaling’ als volgt:

“Ten oorlog is typerend voor veel moderne Shakespearebewerkingen, die enerzijds getuigen van een wens om zich te identificeren met een van de populairste auteurs in de canon van de wereldliteratuur, en anderzijds van een diepe behoefte om de hegemonie van de toneelschrijver te ondermijnen en een persoonlijke stem te vinden.” (Shakespeare Forever, 2017, p.241) “Ten oorlog was een bewerking, maar tegelijkertijd ook een literair meesterwerk. Maatschappelijk direct relevant, bevlogen, vindingrijk en in een rijkheid qua taal die binnen het Nederlandse taalgebied haar gelijke niet kent. Het verval van de staat en daarmee het verval van het individu waren in Ten oorlog terug te vinden in de ontwikkeling van het taalgebruik. De gladde, gepolijste en retorische manier van praten die wij kennen van de staatslieden in Richard II werd in deze postmoderne Vlaamse bewerking in toenemende mate gecorrumpeerd door buitenlandse invloeden en rap-elementen, in een proces dat zijn climax bereikt bij Richard de Derde in het laatste deel van de trilogie:

Richard:

A horse! Mijn fokking kroon voor maar één paard.

Where is it, bloddie sodding smacking shit?

A goddamn fokking piece of klotepaard…

(steekt opnieuw, fezelt)

A horse… Mijn fokking kroon voor maar één paard…

(valt uitgeput op zijn knieën; snot en slinger, grienend)

Richmond, Richmond…

King of Kings…”

(Shakespeare Forever, 2017, p.154-55)