Cicero

Valse Papieren

Valeria Luiselli - Valse papieren

Valse papieren is geen roman of verhalenbundel, maar een verzameling samenhangende ('narratieve', in de woorden van de uitgever) essays van een jonge Mexicaanse schrijfster. En ‘essays’ dan in de zin van Montaigne: persoonlijke mijmeringen over (of beter: naar aanleiding van) verschillende onderwerpen. Door het geheel loopt als rode draad de persoonlijkheid van de auteur. Eén van de mogelijke vertalingen van het woord essay in het Nederlands is ‘proeve’. Het werkwoord proeven geeft mijns inziens goed weer wat de schrijfster doet: zij proeft aan de werkelijkheid, laat de smaak op zich inwerken, en probeert dit zo goed mogelijk onder woorden te brengen.

De onderwerpen (aanleidingen) kunnen zeer verschillend zijn: de vorm van een stad, een fietstocht, lege ruimtes, het graf van Joseph Brodsky, werkzaamheden voor de deur van haar appartement, het Portugese woord saudade, en zo meer…

Luiselli schrijft mooi en formuleert erg zorgvuldig, met een uitgesproken liefde voor het woord en de taal. Met name door die zorgvuldige formuleringen zou je een aantal van haar zinnen kunnen losweken uit de context en presenteren als losse aforismen: korte, bondige uitspraken met een boodschap van wijsheid.

Ik probeer er enkele:

“Meer dan het opvangen van een glimp van het paradijs is het leren van een taal een eerste verbanning, een onvrijwillig en doof ballingschap richting het niets in het hart van alles wat we een naam geven.” (niet echt kort…)

“Een schrijver is hij die stiltes en leegtes verspreidt.” (wel kort, maar ook begrijpelijk buiten de context?)

“Het nadeel van het verzamelen van knipsels zonder daarvoor een methode of een einddoel te hebben, is dat onze dozen en schriften steeds meer op ons gaan lijken: een ongeordende collage, nooit een catalogus vol wonderen.”

“De weinige boeken die we echt lezen zullen voor eeuwig plekken blijven waarnaar we altijd terug kunnen keren.”

“Net als elke rondgang heeft een boek betekenis tot het uit is.”

“De stad, haar trottoirs: een enorm schoolbord, en in plaats van sommen lichamen.”

Ik zie in dat al deze zinnen eigenlijk niet zonder context kunnen. Als aforismen op zichzelf staande betekenisvolle uitspraken zijn, dan voldoen bovenstaande citaten niet aan deze criteria. Maar ik laat ze wel staan, als illustratie van het zorgvuldig formuleren door de schrijfster. Een schrijfster op zoek naar de identiteit van haar omgeving, van de wereld, en daarmee van zichzelf? Of voorzie ik haar met die karakterisering van ‘valse papieren’.

Valse papieren is een boekje om te laten slingeren, zodat je het vaak tegenkomt en af en toe op kunt pakken om er een stukje in te lezen, weer een stukje mee te slenteren met de schrijfster. En... als 'bonus' wordt mijn Nederlandstalige uitgave opgeluisterd met een voorwoord van Cees Nooteboom, mijns inziens de enige juiste keuze voor deze klus!