Cicero

Wanderlust

Wanderlust – Rebecca Solnit

“Een filosofische geschiedenis van wandelen”, zo luidt de ondertitel van deze verzameling essays waarin diverse aspecten van het fenomeen ‘wandelen’ worden onderzocht en uitgediept.

“Wandelen is waarschijnlijk de meest simpele en dagelijkse bezigheid die we kennen. In een wereld waarin het steeds makkelijker is geworden om ons snel en zonder fysiek inspanning te verplaatsen, laat cultuurhistorica en bekroonde bestsellerauteur Rebecca Solnit ons zien hoe belangrijk het is om te lopen, nietig te zijn in een eindeloos landschap, te wandelen zonder te weten waarnaartoe, of te verdwalen in een stad. Solnit verbindt de evolutie van het menselijk lichaam – ons vermogen om rechtop te staan en ons voort te bewegen – met de belangrijkste wandelaars uit de geschiedenis en literatuur”… (uitgeverstekst).

Het is een ‘kloeke bundel’ van (in vertaling) 346 dichtbedrukte pagina’s tekst, met aansluitend nog eens een kleine 40 bladzijden noten en register. Als doorlopende voetnoten onder aan de tekstpagina’s zijn bovendien nog talloze citaten uit (zeer diverse) literatuur over wandelen opgenomen. Een charmante toevoeging, die echter niet echt handig ‘mee te lezen’ is met de hoofdtekst, alleen al om het feit dat de voetnoten een doorlopende tekst opleveren die zich niets aantrekt van de indeling van de hoofdtekst.

De teksten en onderwerpen zijn zeer divers, waarbij het onderlinge verband (mij) niet altijd duidelijk is. Het boek meandert tussen beschrijving van ‘wandelende filosofen’ als Rousseau en Kierkegaerd, over ‘wezen’ en functie van oude en moderne pelgrimstochten, idem over labyrinten, de ontwikkeling van het wandelen als vrijetijdsbesteding, stadswandelingen, demonstraties, over “wandelen na middernacht: vrouwen, seks en de openbare ruimte”, over “aerobic Sisyphus en de gesuburbaniseerde psyche”, ‘land art’…, kortom een ratjetoe aan onderwerpen en benaderingen.

De auteur wisselt qua stijl tussen persoonlijke belevenissen en algemene beschouwingen. Op mij komt die opzet, en de overgangen tussen die verschillende benaderingen, wat geforceerd over. Met name de persoonlijke toets die zij haar verhaal wil geven vind ik over het algemeen niet bijster interessant. Veel leuker wordt het als er een bepaald aspect van het wandelen wordt uitgediept aan de hand van literaire voorbeelden. Het hoofdstuk over William Wordsworth geeft een aanstekelijk beeld, niet alleen van de ontwikkeling van het wandelen en de daarbij onlosmakelijk verbonden verandering van het perspectief waarin de ons omringende natuur wordt gezien, maar ook van de persoon zelf, en van zijn werk. Dit zijn de momenten dat ik mijn boekenkast en internet ga napluizen op mogelijke uitweidingen… Datzelfde effect treedt op bij de ‘stadswandelingen’, en wel op momenten dat bijvoorbeeld schrijvers als Virginia Woolf of Walter Benjamin (inclusief doorverwijzing naar James Joyce…) worden aangehaald. En bij voorbeelden uit de beeldende kunst:

“Te midden van alle werken die me zo te binnen schieten lijken alleen De 53 halteplaatsen van de Tokaido Road van de negentiende-eeuwse Japanse prentenmaker Hiroshige wandelen te suggereren, eerder dan blijven staan, de afdrukken zijn als kruiswegstaties aaneengeschakeld om een reis te herhalen (…) Het is een roadmovie uit de tijd dat wegen er waren voor wandelaars en films houtsnede-drukken waren.” (p.319)

Kijk, op zo’n moment ben ik verkocht, en ga ik op zoek naar genoemde werken om vervolgens urenlang daarin rond te dwalen. Zo’n enkele alinea opent voor mij bijna letterlijk ‘een nieuw venster op de wereld’, waar ik heel blij van word!

Rebecca Solnit legt in haar essays voortdurend verbanden tussen de wijze van beschouwing van de wereld ‘om ons heen’, en zaken als gender en ras. Zij schrijft expliciet vanuit een politiek feministisch standpunt. Dat komt op mij soms wat ‘ongemakkelijk’ en ‘drammerig’ over, wat overigens niet wil zeggen dat ze daarin ongelijk heeft.